De verkiezingen in de Verenigde Staten zijn anders opgezet dan dat wij hier in West-Europa gewend zijn. Trump is president, ja inderdaad. Maar hoe is hij dat geworden? Een korte terugblik naar election day, maar niet voordat we weten hoe de verkiezingen in z’n werk gaan aan de andere kant van de Atlantic.
In de Verenigde Staten mag iedereen die daar is geboren, 35 jaar of ouder is, en er minimaal 14 jaar heeft gewoond zich beschikbaar stellen als presidentskandidaat. De twee grootste partijen zijn de democraten en de republikeinen. In de voorverkiezingen stellen meerdere personen zich beschikbaar als kandidaat voor hun favoriete partij. Uiteindelijk zal de kandidaat met de meeste stemmen zijn partij gaan vertegenwoordigen tijdens de presidentsverkiezingen. Deze worden traditiegetrouw gehouden op de eerste dinsdag van de maand november, mits deze dinsdag niet op de eerste dag van de maand valt.
Is iedereen er nog? Mooi!
Iedereen in de V.S. boven de 18 jaar mag stemmen op een kandidaat naar zijn voorkeur. Je zou denken dat degene met de meeste stemmen uiteindelijk president wordt. Het ligt echter net even iets anders. De V.S. zijn, zoals de naam al verklapt, opgedeeld in staten. Iedere staat brengt uiteindelijk één stem uit op een kandidaat, afhankelijk van wie de meerderheid heeft gekozen. Alle 50 staten, plus the district of Columbia kiezen dus 1 presidentskandidaat. Is dat het dan? Nope.
De president wordt uiteindelijk gekozen door de zogenaamde kiesmannen. Omdat staten niet allemaal even veel inwoners hebben, worden deze opgedeeld in districten. Hoe meer inwoners een staat heeft hoe meer districten er zijn. Ieder district is representatief voor 1 kiesman.
Californië heeft bijna 39 miljoen inwoners en bestaat uit 53 districten. Alaska heeft er nog geen miljoen en bestaat uit 1 district. Als meer dan 50% van de stemmen in Californië naar de democraten gaat, dan moeten alle kiesmannen in die staat op de democratische kandidaat stemmen. Dat betekent dan dat een kandidaat 53 stemmen ontvangt van de staat Californië.
We zijn er bijna.
In de V.S. zijn er in totaal 435 districten. Iedere staat heeft los van zijn districten ook nog eens 2 senatoren die óók kiesman zijn. Tel daarbij de 3 kiesmannen van het district of Columbia bij op en je komt op:
538 kiesmannen!
Als je minimaal 270 stemmen haalt dan heb je de meerderheid en ben je president.
Je kunt je bijna niet voorstellen dat als je de 55 kiesmannen van Californië al in de pocket hebt (want deze staat stemt áltijd democratisch), je de verkiezingen nog kan verliezen. Toch? De reden dat Trump gewonnen heeft ligt aan de zogenaamde swing states. Dit zijn de staten waar geen specifieke voorkeur heerst voor een bepaalde partij. De uitslag hier kan in principe iedere verkiezing anders zijn. Dit zijn tevens de staten waar de presidentskandidaten zich logischerwijs tijdens hun campagne grotendeels op focussen. Meestal zijn er zo’n 11 swing states iedere verkiezing. Op 8 november stemden van deze states er uiteindelijk 4 op Hillary. De rest, waaronder vier grote staten als Pennsylvania, Ohio, Michigan en Florida, stemden op Trump. Deze vier staten alleen al waren goed voor in totaal 83(!) kiesmannen. Tel daarbij op dat staten als Texas en Georgia en Arizona (goed voor 55 kiesmannen) altijd republikeins stemmen dan zit je met slechts 10 staten al op de helft van het benodigde kiesmannen en dat tikt wel lekker aan. Het gevolg is dit:
In een notendop is dit eigenlijk het verhaal van 8 november. Je ziet op het plaatje dat je dus niet de absolute meerderheid van de stemmen hoeft te behalen om president van Amerika te worden. Tuurlijk heeft iedereen een mening over deze verkiezingen en vooral over de uitslag. Maar daar gaan we het later nog wel eens over hebben. Voor nu, eerst even nagenieten van dit absurde circus!
